© Peter Albreksten, Dreamstime
‘Weg met de functieprofielen. Ik ga ze ritueel verbranden. Wie doet er mee?’, twitterde ik een tijdje geleden. Niet omdat ik helemaal niks zie in de profielen, wél omdat ik vind dat ze de bijdrage van mensen aan organisaties en de maatschappij eerder beknotten dan vergroten. Het alternatief: iedereen zijn eigen unieke functieprofiel.
Functiebeschrijvingen, en later de competentieprofielen, zijn instrumenten die voortvloeien uit de tijd van de fabrieken. In die periode is de scheiding gemaakt tussen hoofd en handen: de bedenkers en de uitvoerders. Op beide terreinen is het werk in stukjes gehakt, in taken, en zo werden functiebeschrijvingen geboren. Het werk dat gedaan moet worden is het uitgangspunt, en niet de mensen die het doen. Wat is hiervan nu het probleem?
- Allereerst is de scheiding tussen bedenken en uitvoeren tegennatuurlijk. Degene die een idee heeft, die wat bedenkt, kan het vaak het beste uitvoeren. De bedenker ziet het voor zich, creëert het al in zijn geest.
- Ten tweede worden taken gecombineerd in handige pakketjes werk (functies), maar meestal lijkt de zoektocht naar de persoon die zo’n pakketje moet uitvoeren op het zoeken naar een speld in de hooiberg. Het is iedere keer weer een zoektocht naar het welbekende schaap met de vijf poten.
- Ten derde raken mensen vaak gevangen in hun profiel. Medewerkers die roepen ‘dat staat niet in mijn functiebeschrijving’. Of andersom: een medewerker levert een bijdrage buiten zijn functie om maar die bijdrage wordt niet meegenomen in zijn jaarlijkse beoordeling want ‘het staat niet in de resultaatafspraken’.
Al met al genoeg reden te kijken naar een alternatief. Dat vraagt om loslaten, te beginnen met het mechanisme dat de aard en zwaarte van de functie, het salaris bepalen. En we zullen het idee moeten loslaten dat de functie het enige is dat duidelijk maakt wat iemands bijdrage aan de organisatie kan zijn, en wat mensen dus nodig zouden moeten hebben om überhaupt werk te kunnen verrichten.
Neem de talloze zzp’ers. Weinigen zullen zich laten leiden door hun functieprofiel. Dat hebben ze niet. Ze hebben wel een missie en een pakket aan kwaliteiten, kennis en ervaring die richting geven aan het werk dat ze voor zichzelf creëren.
Mijn oproep is dan ook: laat de functiebeschrijvingen los. Definieer de beoogde resultaten per afdeling. Ga met je team zitten om vervolgens iedereen te laten kiezen wat zijn of haar bijdrage is. Laat je mensen kiezen welke verantwoordelijkheid ze willen hebben. En het punt van belonen? Laat de afnemer bepalen wat het prijskaartje is van de toegevoegde waarde per medewerker. Weg met de standaard functiebeschrijvingen. Op naar 15 miljoen (bijna 17…!) unieke exemplaren. Zoveel als er mensen zijn binnen de grenzen van Nederland.
Deze column is 21 februari 2012 verschenen in HRpraktijk